တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဒီးတၢ်မၤသးနီၢ်နီၢ်

ဖဲဒီရံး(စ)ခံ(စ)ကူးဝ့ (Doris Kearns Goodwin)ဆၢတဲာ်လၢ ကကွဲးလံာ်တဘ့ၣ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး အၤဘြၣ်ဟၣ် လ့ကၢၣ်(Abraham Lincoln), တၢ်ဂ့ၢ်လၢအအိၣ်အသး တခီမ့ၢ် လံာ်အဘ့ၣ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး အမဲရကၣ်ကီၢ်ခိၣ်တဆံဃုဂၤတဂၤ အဂ့ၢ်အံၤ, ဘၣ်တၢ်ကွဲးတ့ၢ်လံအီၤလၢ လံာ်အဘ့ၣ် တကလးလွံၢ်ကထိ ဒီးတၢ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်သးအံၣ်သးဆံး လၢအဝဲအဂီၢ် လၢကကွဲး ကီၢ်ခိၣ်အံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤ ကအိၣ်တ့ၢ်ဒံးလၢ ကီၢ်ခိၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤတဂၤန့ၣ်လဲၣ်. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ကီမနုၤတမံၤမးတြီဆၢအီၤတန့ၢ်ဘၣ်, ဒီး ကူးဝ့ အတၢ်မၤအံၤကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဒီးအဝဲကွဲးလံာ်လၢ အမ့ၢ်လၢ “ကရူၢ်ဖိတဖု လၢအပြၢလိာ်သးတဖၣ်,အၤဘြၣ်ဟၣ် လ့ကၢၣ် လၢအမ့ၢ်ပှၤဖျိးစိလၢ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. အဝဲအတၢ်ထံၣ်သီသံၣ်ဘှဲလၢ လ့ကၢၣ်အတၢ်ကဲခိၣ်ကဲနၢ်, ကဲထီၣ်လံာ်တဘ့ၣ် လၢအဖျိးစိကတၢၢ် ဒီးဘၣ် တၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤ အအါကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤယိၤဟၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်လၢအတၤအီၤလၢ အလီၤဆီတမံၤ ဖဲအဝဲကွဲး ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ် ဒီးတၢ်သံအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအတၢ်ကွဲး အဆၢဖိ အကတၢၢ်တဆၢ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ “တၢ်အဂုၤအဂၤ လၢယ့ၣ်ရှူးမၤဝဲန့ၣ် အိၣ်စ့ၢ်ကီးအါမံၤလီၤ.…

ပှၤဂီၢ်မုၢ်

ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး ပှၤကွဲးလံာ် ဟးနၣ် အရဲး(ထ)(Hannah Arendt) (၁၉ဝ၆-၇၅) ကွၢ်ထံဒီးထံၣ်န့ၣ်ဝဲလၢ, “ပှၤကညီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်သ့ၣ်ညါလၢ ထီဒါတြီဆၢပှၤပၢထံကီၢ် လၢအစိကမီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ် ဒီးဂ့ၢ်လိာ်ဝဲလၢ ကတီၢ်လီၤကဒွံကျိာ်လၢအမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ”. အဝဲတဲအါထီၣ်ဝဲလၢ, “ဘၣ်ဆၣ် အနီၢ်ကီၢ်တခီ တၢ်အစုကဝဲၤတအိၣ်သနာ်က့ တၢ်ဆၢထၢၣ်တြီဆၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဆှၢကမၣ်ဒီး ခိၣ်ကိၤနၢ်ကိၤလၢ တၢ်သးဂဲၤတဖၣ် သ့ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲပှၤစှၤဂၤန့ၣ်လီၤ”. ဒ်အမ့ၢ်ပှၤယူဒၤဖိအသိး, အရဲး(ထ) ထံၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၢ်ဘၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢအထံအကီၢ်ဒၣ်ဝဲ လၢကီၢ်ကၠၢမနံၣ် (Germany)အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ်မ့ၢ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ပှၤတဝၢပူၤဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုး ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ တၢ်တတူၢ်လိၣ် ဒ်သိးအံၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ဒ်အဘၣ်သိၣ်လိမၤယုၤ ဒ်ဖၤရံၤၡဲ ဒီးရၤဘံအသိး, စီၤပီလူး အသးသမူဆီတလဲအသး ဖဲအထံၣ်လိၣ်အသးဒီး ယ့ၣ်ၡူးလၢအဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအလဲၤတၢ်ဆူ ဝ့ၢ်ဒၤမ့ၤစ့း ဒ်သိးကမၤအၢမၤနး ပှၤလၢအစူၢ်နာ် ခရံာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ(မၤတၢ် ၉). အသးသမူ လဲလိာ်သးဝံၤအလီၤခံ, တၢ်မၢဖိစီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲ အဘၣ်တၢ်စူးကွံာ်ညိကွံာ်အီၤလၢ အပှၤကလုာ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လံာ်…

ယနၢ်ဟူ ဒၢလွဲသီၣ်ထီၣ်

“ယနၢ်ဟူဒၢလွဲသီၣ်ထီၣ် လၢခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အမုၢ်နံၤ” န့ၣ် မ့ၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်သးဝံၣ်လၢ အလီၤတိၢ်လီၤဆီနီၢ်နီၢ်တယုၢ်, ဘၣ်တၢ်ဒိးသန့ၤအသး လၢထါတယုၢ် ဒီးဘၣ်တၢ်ကွဲးန့ၣ်အီၤလၢ ဟဲနရံၣ် ဝဲး(စ)ဝီး(သ) လီဖဲလိၤ (Henry Wadsworth Longfellow) န့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်ပမုၢ်လၢ် ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်သးခုဒီး တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံပှၤသးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်န့ၣ်, ထါအဖျၢၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးအုးဖးဒိၣ်ဒီး ကိးထီၣ်ဝဲ “လၢတၢ်သးဟးဂီၤ ယဆုးလီၤယခိၣ်/ ဒီးစံးတၢ်မုာ်တအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်/ မ့ၢ်လၢတၢ်သးဟ့အဂံၢ်ဆူၣ်, ဒုၣ်ဒွဲၣ် ကလူးအတၢ်သးဝံၣ်/ တၢ်အမုာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ, တၢ်ဂ့ၤ ကဘၣ်ပှၤကညီ”န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တၢ်သးဟးဂီၤအံၤ သုးအသးဆူညါ ဆူတၢ်မုၢ်လၢ်အပူၤ ဒီး မၤမုာ်မၤကျၢၤက့ၤပှၤ, ဒီးစံး “ယွၤတသံဘၣ်, ဒီးယွၤတမံဘၣ်/ တၢ်အၢကဃၣ်ကွံာ်, တၢ်တီမၤနၢၤလုၢ်ဘၢ/ တၢ်အမုာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ, တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါကဟဲလီၤဘၣ် ပှၤကညီ” န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မုၢ်လၢ်ဟဲထီၣ်ဝဲလၢတၢ်သးအုးထါအက့ၢ်အဂီၤအံၤ ပထံၣ်န့ၢ်အီၤစ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်သးအုးအထါတဖၣ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်သတးဒီး, စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၃:၁ စးထီၣ်ဝဲ လၢပှၤကွဲးထါ အတၢ်ကိးပသူထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး အဒုၣ်အဒါတဖၣ်…

ဆိၣ်ကရ့ထံးကရၢ

ဖဲ ၁၉၄၁ န့ၣ် ဆိၣ်ကရ့ထံး(Socratic)ကရၢ ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ ဖဲကီၢ်အဲကလံး, အီးစဖီး (Oxford)ဖၠၣ်စိမိၤလီၤ. တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤ ဒ်သိးကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ်လၢ ပှၤနာ်ခရံာ်တဖု ဒီးပှၤတနာ်ယွၤ ပာ်ဖှိၣ်ဒီးပှၤလၢတသ့ၣ်ညါယွၤတဖုလီၤ.

တၢ်တဲးလိာ်ဃိလိာ်ဘၣ်ထွဲ သူၣ်ဂ့ၢ်သးကျိၤန့ၣ် တၢ်တညီနုၢ်မၤအီၤ ဖဲဖၠၣ်စိမိၤလၢတမ့ၢ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်အပူၤန့ၣ်ဘၣ်. တၢ်လၢလီၤလးတခီ မ့ၢ်ဝဲဆိၣ်ကရ့ထံးကရၢ အပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ မ့ၢ်ဝဲ ခရံာ်ဖိပှၤသ့လံာ် သရၣ်ဖးဒိၣ် စံၣ်.အဲး လူဝံး (C. S. Lewis) ဒီးကဲတ့ၢ် ကရၢခိၣ်(၁၅)နံၣ်လီၤ. ဆၢဝဲလၢ ပှၤကမၤကွၢ်အတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးလူဝံးနာ်ဝဲလၢ တၢ်နာ်ခရံာ်လဲၤခီဖျိတၢ်မၤကွၢ်အီၤ ဃံးထီၣ်ဃံးထီၣ်သ့ဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်နာ်ခရံာ်အံၤ အိၣ်ဒီးအဂ့ၢ်လၢ ပတူၢ်လိာ်အီၤသ့ ဒီးတၢ်မၤသးတဖၣ်လၢ ပဆိကမိၣ်နီၤဖးအီၤ သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်အီၤသ့န့ၣ်, လူၤဝံး မၤပိာ်ဝဲ စီၤပ့းတရူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ် ခရံာ်ဖိလၢလီၤပြံလီၤပြါတဖၣ် ဒ်တၢ်မၤသ့ၣ်နီၣ်အဝဲသ့ၣ် လၢ ၁ ပ့း ၃:၁၅ အပူၤ “ပာ်စီဆှံကစၢ်ခရံာ်လၢသုသးကံၢ်ပူၤတက့ၢ်. ဒီးကယဲၢ်ပှၤလၢအသံကွၢ်သုလၢ တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢသုပူၤ အဂ့ၢ်အကျိၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ကတီၤသုသးထီဘိလၢ…

တၢ်သးထီၣ်သးဖျိး

“ကွၤနံကၣ်” (Guernica)န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဂီၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ်လၢ အကါဒိၣ်ဒီး ဘၣ်တၢ်ကွဲးတ့ ဒုးနဲၣ်ဖျါအီၤလၢ ဖးပလိၤ ပံၣ်ကၤစိၤ(Pablo Picasso)န့ၣ်လီၤ. ပံၣ်ကၤစိၤ မ့ၢ်ပှၤခ့ခါ ပှၤတ့တၢ်ဂီၤ လၢအလဲၤလၢ ပှၤဂၤအမဲာ်ညါတဂၤ ဒီးတၢ်ဂီၤန့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤစပ့န့းဖိ(Spanish)အဝ့ၢ်လၢ ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤ ဖဲ ၁၉၃၇ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲ ပှၤစပ့န့းဖိတဖၣ် ပူထီၣ်ထီဒါတၢ်ဒီး တၢ်မၤအသးဆူ တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီ ကစးကဲထီၣ်သးအခါ ပှၤစပ့န့းသုးပဒိၣ်ဟ့ၣ်ဝဲ တၢ်ပျဲလၢ ပှၤနၣ်စံၣ်ကၠၢမနံၣ်(Nazi Germany)အကဘီယူၤတဖၣ် ကတ့ၢ်လီၤပာ်လီၤမ့ၣ်ပိၢ်လၢ တၢ်ကၠီးလိမၤကွၢ်တၢ်အလီၢ်လၢ ဝ့ၢ်ကွၤနံကၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဝ့ၢ်ဖိအတၢ်သံလၢ တၢ်တ့ၢ်လီၤပာ်လီၤ မ့ၣ်ပိၢ်ဆူ ကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးတၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ပံၣ်ကၤစိၤ တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဂီၤအံၤ ထုးန့ၢ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢအခိးကွၢ်တဖၣ်အသးပူၤ တၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ် ဒီးကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ လၢတၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်သ့မၤဟးဂီၤ တၢ်သးသမူဆူ ပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.

ပဝဲဒၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်န့ၢ်လီၤသးလၢ ပတအဲၣ်ဒိးမၤဟးဂီၤ ပှၤကညီတဖၣ်အသးသမူအဂီၢ်န့ၣ် ပဂ့ၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်ကတိၤဖျါဝဲဖဲ မးသဲ…

တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဟံၣ်

ဖဲ ၁၈၈၉ နံၣ်န့ၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ် ဟံၣ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤလီၤ. ဖဲတၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်, စဲးဖီကဟၣ် ထုးထီၣ် ဒၢးခီ/အူးခဲ(brick)တနံၤန့ၣ် အဖျၢၣ် ၃၂,၀၀၀ လီၤ. တၢ်မၤဝဲန့ၣ် မၤဘၣ်တၢ်ဆူညါ ဃုနံၣ် တုၤ ကၠီးဘဲ(န)ဒါဘဲး ခံဂၤတဂၤ (George Vanderbilt II) အ “တၢ်ယီၤခါဟံၣ်” ဝံၤဝဲတစု, န့ၣ်လီၤ. ဘ့(လ)မီ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ကဝီၤ (Biltmore Estate) လၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်အး(ရှ)ဘ့လၣ် (Ashevilla), လၢကီၢ်စဲၣ်ခဲရိလဲနၤကလံၤစိး(North Carolina) ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. တုၤမုၢ်မဆါတနံၤတစု, တၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤ, ဒီးဒၢးအိၣ်ဝဲ အဖျၢၣ်၂၅၀ (ပာ်ဃုာ်လီၢ်မံဒၢး ၃၅ ဒၢး ဒီးတၢ်လုၢ်ထံဒၢး ၄၃ ဒၢး) လၢအဟံးန့ၢ် တၢ်လီၢ် ၁၇၈,၉၂၆ စကွဲယါပ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤအံၤ, နထိၣ်သတြီၤဒီး တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢ ယ့ၣ်ရှူးစံးဘၣ်တဲဘၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် လၢအဖျါဝဲဖဲ မးသဲ…

သးတမံၤလၢသးအိၣ်ဒိးသိၣ်လိသး

တၢ်န့ၣ်, လၢလီၤသးအုးအပူၤ ကဲထီၣ်တမ့ၢ်ထဲတၢ်ကထီဒါ ၦၤဂၤအတၢ်ထံၣ်ဘၣ်, ထီဒါစ့ၢ်ကီး ၦၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ်သိးန့ၣ် ညီနုၢ်ဝဲဒၣ်လံလီၤ. တၢ်ဒ်အံၤကဲထီၣ် တၢ်အမ့ၢ်အတီလၢတၢ်မၤလိ လံၥ်ဒိၣ်လံၥ်လဲၢ်ၦၤကရူၢ်အပူၤသ့ဝဲလီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ် ဒ်သိးအံၤအဃိ, ယဖုးပျီၢ်ဘၣ်ယသး ဖဲၦၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီးၦၤမၤလိ ယွၤဂ့ၢ်ပီညါ ရ့းချဲး ဘံၣ်. ဟ့(စ) (Richard B. Hays) ကွဲးတၢ်ကွဲးဖုၣ်တယုၢ်လၢ အမၢဆူၣ်ၦၤကဟံးန့ၢ်မူဒါလၢ တၢ်မၤတခါလၢ အဝဲအနီၢ်ကစၢ်ကွဲး ဖဲအပူၤကွံၥ်နံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလံၥ် “Reading with the Grain of Scripture” လံၥ်အပူၤ ဟ့(စ) ပၥ်ဖျါတၢ်ဆီၣ်လီၤသးဖးဒိၣ် ခီဖျိ အဝဲမၤလိၤမၤဘၣ်က့ၤ အနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဆိကမိၣ်လၢအပူၤကွံၥ်ခါလီၤ. မ့မ့ၢ်ခဲအံၤ နၢ်ပၢၢ်က့ၤ ၦၤဂၤအတၢ်ဆိကမိၣ် ခီဖျိတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢၥ်လၢၥ်ဆ့ဆ့ လၢတၢ်မၤလိအပူၤ လၢတၢ်အိၣ်မူဒီကတီၢ်အပူၤဃိလီၤ.

ဖဲလံၥ်တၢ်ကတိၤဒိအဆၢအဆိတဖၣ်အပူၤ, စီၤပၤၡလိၤမိၤ ကွဲးရဲၣ်လီၤ ၦၤကူၣ်တၢ်သ့ အတၢ်ကတိၤအတၢ်ပၥ်ဖှိၣ်အံၤ အကလုၥ်ကလုၥ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢ တၢ်ကွၢ်စိတဖၣ်အပူၤ အဝဲမၤၦဲၤအါထီၣ် တၢ်တၤဒ်အံၤ, “မ်ၦၤကူၣ်တၢ်သ့ကနၣ်တက့ၢ်…” (ကတိၤ ၁:၁၅)…

တၢ်ပၥ်လီၤဆီ

ဖဲ ၁၇၄၂ နံၣ်, နိၣ်ဝ့ဘၢၣ်, တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်အ့ၤကလဲၣ်(England), စတဲးဖိးၡဲယါ(Staffordshire) ဟီၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသး ခီဖျိတၢ်ထီဒါ ခၠါဝဲးစလ့ၣ်(Charles Wesley) စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢ ခၠါဒီးအပုၢ်ကၠီ(န) (John) အတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ဆီတလဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အလုၢ်အလၢ်လၢ အိၣ်ပၥ်ယံာ်တ့ၢ်မးအဃိ ဒီးၦၤဝ့ၢ်ဖိတဖၣ်တူၢ်လိၥ်ဝဲတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကၠီ(န)ဝဲးစလ့ၣ် နၢ်ဟူဝဲတၢ်ထီဒါတၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်လၢ စတဲးဖိးၡဲယါန့ၣ်ဒီး လဲၤဝဲ ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်ဒီး ၦၤထီဒါတၢ်ဖိတဖၣ် ဟဲကဝီၤဝဲ ကၠီ(န) အိၣ်တၢ် အလီၢ်ဒီး လၢတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူအပူၤ ကၠီ(န) ထံၣ်လိၥ်ကတိၤသကိး တၢ်မုၥ်မုၥ် ဒီးၦၤထီဒါတၢ်အခိၣ်အနၢ်တဖၣ် ဝံၤၦၤထီဒါတၢ်တဖၣ် တဂၤဘၣ်တဂၤ အတၢ်သူၣ် ဒိၣ်သးဖျိးတဖၣ် ဆံးလီၤစှၤလီၤ ဟးမၢ်ကွံၥ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကၠီ(န)ဝဲးစလ့ၣ် အတၢ်ဆီၣ်လီၤသးဒီး အတၢ်သးစူၤန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်မၤဂၢၢ် ကမျၢၢ် လၢ အသူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အတၢ်သးစူၤဆီၣ်လီၤအသးန့ၣ် တမ့ၢ် အန့ဆၢၣ်ဒၣ်ဝဲ လၢ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ အသးကံၢ်ပူၤဘၣ်.…

ပကစၢ်ယွၤန့ၣ် ဒိၣ်ထဲညါလဲၣ်

စုတဝံးပနီၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်သူအီၤ ဒ်သိးကပၥ်ဖျါဒီးသ့ၣ်ညါနီၣ် ၦၤတဂၤဂၤန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်မးလံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်အလီအပျီၢ်သ့ ဖဲတၢ်ကဲဒိး မၤအါထီၣ်တၢ်အခါလီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ, ၦၤကညီအမဲၥ်ၦၤဖိအဒိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်ထံး လၢပသူအီၤလၢ ‘ID’ အဂီၢ်သ့, ဘၣ်ဆၣ် တုၤၦၤတဂၤဂၤ လဲလိၥ်က့ၤတၢ်အဒိ ခီဖျိ မဲၥ်ကျးလါနါ (contact lens) ဒီး တၢ်အစၢတဖၣ် တလိၤတဃီၤ တတီဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆိးကါ တၢ်ဃုမၤလိ ၦၤကညီအက့ၢ်အဂီၤအတီ လၢတၢ်ကပၥ်ဖျါ ၦၤတဂၤစုၥ်စုၥ် အံၤစ့ၢ်ကီး ပနၥ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်. မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကပၥ်ဖျါထီၣ် ၦၤတဂၤဂၤ အတၢ်မ့ၢ်တၢ်အဂီၢ် ကျိၤကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်လၢပကသ့ၣ်ညါနီၣ်တၢ် မ့ၢ်အိၣ်တမံၤမံၤဧါ. ၦၤဃုသ့ၣ်ညါမၤလိတၢ် အတၢ်ပၥ်ဖျါတဖၣ်စံးဝဲလၢ ၦၤတဂၤစုၥ်စုၥ် အသွံၣ်ကျိၤဒိ တဖၣ်န့ၣ် လီၤဆီဝဲ, ဒီးတၢ်ကဟုၣ်မၤဒိးအဂီၢ် တသ့ဝဲဘၣ်လီၤ. နနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်နဲ န ‘ သွံၣ်တၢ်ဂီၤတ့’(vein map)န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ပၥ်ဖျါနက့ၢ်နဂီၤလၢ အိၣ်သူၣ်လီၤသးလၢ နပူၤ, လၢအတလီၤဂၥ် ဒီးၦၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ နီတဂၤဘၣ်လီၤ.

တၢ်ဆိကမိၣ် ၦၤကူၦၤကညီအတၢ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အိၣ်သဘံၣ်ဘုၣ် ဒ်သိးအံၤ…

တၢ်ထုကဖၣ်အကံၢ်အစီ

ဖဲအၣ့်ဘၣ်ဟၣ်လ့ကၢၣ် ကဲထီၣ် ကီၢ်အမဲရၠာစးကၣ်ကီၢ်ခိၣ်ၣ်လီၤႉ လ့ကၢၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်အီၤ ဒ်ခိၣ်နၢ်တဂၤလၢ အကူၣ်သ့ ဒီးပှၤတဂၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဒီသူၣ်ပာ်သးလၢ အပတီၤထီ‚ ဘၣ်ဆၣ်ၣ်လီၤႉ အ၀ဲထံၣ်သ့ၣ် ညါလၢ အတအိၣ်ဒီးကံၢ်စီအလၢအပှဲၤလၢ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအအိၣ်အစုပူၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ လ့ကၢၣ် မၤဆၢက့ၤတၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်သးလၢအတလၢတပှဲၤန့ၣ်ဧါႉ လ့ကၢၣ်စံးလၢၣ်ဘၣ်ႉ ယကစၢ်ဒၣ်ယဲ တၢ်ကူၣ်သ့ ဒီး တၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးယၤကိးမံၤၣ်အဂီၢ်ဘၣ် န့ၣ်လီၤႉ’’
ဖဲပဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ဃံးပှၤလၢ သးသမူတၢ်တၤအန့ဆၢၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုာ်မုာ်တဖၣ် ဒီးပတၢ်အိၣ်သးလၢ တၢ်ကူၣ်သ့‚ တၢ်သ့ၣ်ညါ မ့တမ့ၢ် ဂံၢ်ဘါတလၢတပှဲၤကတီၢ်‚ ဒ်လ့ကၢၣ်အသိး‚ ပထံၣ်လီၤက့ၤပသးလၢၤထီၣ်သးလၢ ကစၢ် ယ့ၣ့်ှှူးလၢ အမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအလၢပှဲၤလၢ တၢ်ကိးမံၤန့ၣ်လီၤႉ စီၤပ့းတ့ှူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ် ထီၣ်ပှၤလၢ တၢ်သန့ၤအံၤ ဖဲအကွဲးဖျါထီၣ်၀ဲလၢ ‘‘ကယဲၢ်သုတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီန့ၣ်‚ ပာ်ထီၣ်လၢအ၀ဲဒၣ်အလိၤခဲလၢာ်တက့ၢ်ႉ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ‚ အသးအိၣ်သုလီၤ’’ (၁ ပ့း ၅း၇) ႉ
ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်လၢအဖိတဖၣ်အဖီခိၣ်‚ ဃါဃုာ်သးဒီးအ၀ဲအစိကမီၤ လၢ အလၢ၀ဲပှဲၤ၀ဲၣ်လီၤႉ ပလဲၤဆူ ပကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအအိၣ် ဒီးအၢၣ်လီၤပသးလၢ ပမ့ၢ် ပှၤလၢ အတလၢတပှဲၤစံးစ့ၢ်ကီးလၢ…